Gençlerin Hafıza Projelerini Tanıttığımız Mahalle Sohbetleri Başlıyor!

Mahalle Sohbetleri serisiyle gençleri sanat ve aktivizm dünyasından isimlerle bir araya getiriyor, ırkçılık, çoğulculuk, kamusal alan, kent hakkı ve toplumsal cinsiyet gibi konular üzerine diyalog kurmalarını amaçlıyoruz.

Hafıza ve Gençlik programı kapsamında düzenleyeceğimiz Mahalle Sohbetleri’nin her biri, program katılımcısı gençlerin hazırladığı bir hafızalaştırma çalışması etrafında kurgulanacak. Böylece gençler, ürettikleri çalışmaları sinema, edebiyat, tiyatro, müzik ve akademi gibi farklı alanlardan konuklarla tartışma ve geliştirme fırsatı bulacak.

2025’in ilk Mahalle Sohbeti Zorunlu Kentleşme ve Diyarbakır-Bağlar Üzerine

2025’in ilk Mahalle Sohbeti, Diyarbakır-Bağlar bağlamında zorunlu kentleşme konusuna odaklanıyor. Bu buluşmada, konuyu Hafıza ve Gençlik programının üçüncü dönem katılımcılarından Jiyan Andiç ve Francesco Pasta tarafından hazırlanan Diyarbakır Etrafında Bağlar Var: 1980-90'larda Zorunlu Kentleşmenin İzini Sürmek başlıklı e-kitap projesi üzerinden ele alacağız. Proje, zorunlu göç süreçleri ile kentleşme dinamiklerinin kesişimine odaklanırken, Kürtlerin zorunlu göçle kentsel alanlara yerleşmesini, bu süreçte yaşanan sosyal, ekonomik ve kültürel dönüşümleri ve tüm bunların kentin mekânsal yapısına etkilerini inceliyor.

E-kitaba Kürtçe, Türkçe ve İngilizce olarak ulaşmak için tıklayınız.

Bağlar ilçesi üzerine yapılan araştırma, bölge sakinleriyle gerçekleştirilen sözlü tarih görüşmeleri ve arşiv çalışmalarıyla, zorla yerinden edilmenin kolektif deneyimini belgeliyor. Çalışma, Bağlar’ı sadece kırdan kente göç ve çarpık kentleşme çerçevesinde ele almanın ötesinde, dayanıklılık ve toplumsal seferberlik alanı olarak rolünü vurguluyor. Aynı zamanda, devlet destekli kentsel dönüşüm projelerinin etkilerini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendiriyor.

Araştırma, bölge halkının gündelik yaşamına dair anıları da kayıt altına aldı. Hasret’in mum ışığında ders çalıştığı çocukluk günleri, Galip’in tek maaşla inşa ettiği evi, Ferhat’ın 90’lı yıllardaki Newroz kutlamalarıyla ilgili anıları, geçmişin mekânsal ve toplumsal boyutlarını gözler önüne seriyor.

2024 Yılında Mahalle Sohbetleri Nerelerde Gerçekleşti? 

Serinin ilkini 2024 yılında İstanbul ve İzmir’de 6 mahallede gerçekleştirdik. İstanbul’da Osmanağa (Kadıköy), Rasimpaşa (Kadıköy), Cumhuriyet (Şişli), Katip Mustafa Çelebi (Beyoğlu) mahalleleri ile İzmir’de ise Alsancak ve Akıncı (Konak) mahallelerinde toplandık.

Toplumsal hafızayı ve barışı gündelik hayatın içinden, mahalle ölçeğinde ve topluluk olarak konuşmanın önemine inanıyoruz. Bu nedenle serinin her sohbetini farklı bir mahallede ve o mahallede aktif olan bir sivil toplum kuruluşu veya kültür mekânıyla ortaklaşa düzenlemeye devam edeceğiz.

Üçüncü Dönem Hafıza ve Gençlik Projeleri

Hafıza Merkezi olarak 2020 yılında başlattığımız Hafıza ve Gençlik programının üçüncü dönemi, Ocak 2025 itibarıyla tamamlandı. Türkiye’nin farklı şehirlerinden ve toplumsal kesimlerinden gelen gençlerin katılımıyla gerçekleşen bu program, toplumsal hafıza, geçmişle yüzleşme ve hafızalaştırma pratikleri üzerine özgün çalışmalar üretmeyi amaçladı.

Program süresince gençler, geçmişin izlerini sürerek bugünün toplumsal mücadelelerini tartıştı ve hafızalaştırma çalışmalarına katkıda bulundu. Görsel-işitsel içeriklerden yazılı çalışmalara, dijital hafızalaştırma girişimlerinden saha araştırmalarına kadar geniş bir yelpazede üretilen projeler, katılımcıların hafızayla kurdukları ilişkiye dair güçlü bir çerçeve sunuyor.

Yeni Projeler Yolda!

Hafıza ve Gençlik programının üçüncü yılındaki projeleri tanıtmaya devam edeceğiz. Her hafta, farklı bir çalışmayı sizlerle paylaşarak gençlerin hafızalaştırma alanındaki özgün katkılarını görünür kılacağız.

Ferda Fahrioğlu

1988 Diyarbakır doğumlu. Lisans eğitimini Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde, yüksek lisansı ise Hacettepe Üniversitesi’nde aldı. Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde çalışırken şubat 2017’de çatışmasızlık çağrısı yapan “bu suça ortak olmayacağız” isimli bildiriyi imzaladığı için diğer Barış Akademisyeni arkadaşları/meslektaşları ile birlikte görevinden ihraç edildi. 2 yıl sonra aynı üniversiteden “Devlet Dışı Aktörlerin Geleneksel Arabulucu Olarak Mikro Çatışma Çözümündeki Rolleri: Diyarbakır Örneği” isimli tezi ile doktora derecesini aldı.  2018’de genel seçimlerde HDP Diyarbakır vekil adayı olarak seçim kampanyasında çalıştı. 2019’dan beri hak temelli sivil toplum örgütlerinde gönüllü ve profesyonel olarak çalışmalar yürütmektedir. OFF University bünyesinde “Türkiye’nin Kürt Meselesi: Dinamikleri ve Dönüşümü” isimli ders, AĞDA Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ağı bünyesinde ise “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Merkezli Barış inşası” derslerini verdi. Çeşitli sivil toplum örgütleri için barış çalışmaları, çatışma çözümü ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanlarında raporlar ve  blog yazıları yazdı, podcastler yayınladı ve çalıştaylar düzenledi.  Halen OFF University bünyesinde eleştirel barış alanında çalışmalarına devam etmektedir.

Yaşar Adanalı

İstanbul merkezli çalışan ürbanist, araştırmacı, öğretim görevlisi. Mekanda Adalet Derneği (MAD) kurucularından ve direktörü. Dominik Cumhuriyeti’nin başkenti Santo Domingo’da kent yoksulları ile konut hakkı üzerine çalıştı. Stuttgart Üniversitesi’nin yürüttüğü Ortadoğu’nun farklı kentlerinde bulunan Filistin Mülteci Kampları’nın katılımcı yöntemlerle iyileştirilmesi projesinde yer aldı. 2009 yılından beri Darmstadt Teknik Üniversitesi Mundus Urbano Yüksek Lisans Programı’nda katılımcı planlama ve tasarım dersi veriyor. MAD’ın İstanbul Yollarında Kentsel Politik Ekoloji Yaz Okulu’nu koordine ediyor. Adanalı, Türkiye’nin ilk katılımcı toplu konut projesi olan Düzce Umut Evleri’nin gönüllülerinden biri.

Jiyan Andiç 

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji bölümünde lisans eğitimini tamamladı. Şu anda Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji bölümünde yüksek lisans eğitimine devam ediyor. Sosyal Politika Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD) ve Hrant Dink Vakfı’nda gönüllü çalışmalar yürüttü. Araştırma ilgi alanları arasında cinsiyet çalışmaları ve queer teori, HIV/AIDS aktivizmi, kent sosyolojisi ve toplumsal hareketler yer alıyor.

Francesco Pasta

Milano Politecnico Üniversitesi’nde Kentsel Planlama, Tasarım ve Politika alanında, İstanbul'daki yerinden edilme ve göç olgularını ele aldığı On the Fault Line: Inhabiting Extended Transiency in Fikirtepe, Istanbul [Fay Hattı Üzerinde: İstanbul Fikirtepe’de Genişletilmiş Geçiciliği Yaşamak] başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Araştırma ilgi alanları, toplum odaklı şehircilik, katılımcı planlama metodolojileri, kentsel vatandaşlık ve mekansal siyaset üzerine yoğunlaşmaktadır. 2013-2016 yılları arasında Güneydoğu Asya'da, Asian Coalition for Housing Rights ve Community Architects Network ile birlikte mimar ve koordinasyon asistanı olarak görev aldı. 2020 yılından bu yana üyesi olduğu Architecture Sans Frontières – UK ile, 2023 depremi sonrası Antakya’da topluluk temelli yeniden inşa projelerinde aktif olarak yer almaktadır.